Vieiros

Vai xa para unha década, pero parece que non ocorreu nunca. Unha das características do capitalismo serodio —chámese senil, global, imperial ou posfordista, tanto ten— é a categorización do acontecemento. Pura supervivencia. Porque ao ser a historia obra da continxencia humana e non esencia dos designios divinos, o nobelo pode esgazar en calquera treito e crebar así os alicerces do mundo coñecido. De aí ese empeño en confundir a historia cunha sucesión de acontecementos inconexos; se non hai nobelo, a utopía sofre a peor das deslocalizacións, o desterro ao nada. Ofrécennos a viveza do acontecemento, o momento irrepetible, sen ligazón. Prohibido ollar atrás. Baixo pena de nos convertermos en estatuas de sal.

Todos os medios de produción simbólica inclúen na súa axenda destes días a independencia inminente da provincia serbia de Kosovo. Últimas novas. De golpe, espectadores privilexiados, convertémonos en testemuñas dun acontecemento histórico nas marxes da vella Europa. A independencia razoable —esa en concreto e só esa— dis que vén a ser a consecuencia lóxica de os albaneses non quereren ser serbios. Poucas e as grazas. É, digamos así, a culminación prevista dunha tendencia natural. No libro sagrado estaba escrito que Kosovo sería independente. Que ninguén dubide dos libros sagrados. Que ninguén volva o ollar atrás.

Outramente, igual nos dá por descubrir a gran falsidade daquela derradeira década do milenio pasado. Por que intelectuais e artistas variados consideraron necesario apoiar o bombardeo de Iugoslavia determinado por un aparello criminal masivo, de nome OTAN, dirixido naquela altura por Javier Solana, aínda nunca xulgado polos seus crimes contra a humanidade. Por que ninguén quixo saber que ocorría en terras iugoslavas. Por que tantos renunciaron a dubidar do discurso oficial, sempre tan burdo e tan aparentemente claro, a desconfiar de mentiras tan grosas. Por que ninguén quixo coñecer a realidade plural de Kosovo, da rexión de Kosmet (Kosovo e Metohija), das minorías nacionais con dereitos hoxe xa borrados de toda memoria. Aqueles brillantes, modernos e ben pensantes intelectuais e artistas de esquerdas, de Javier Sardá a Maruja Torres, pasando por Bajo Ulloa ou outros moitos, iniciaron un camiño sen retorno. Poucos se atreveron a contradicir o discurso oficial. Apenas Peter Handke, Michel Collon, Alain Badiou, Emir Kusturica, Méndez Ferrín... Os que daquela nos opuxemos ao crime recibimos por argumento a cualificación de “comunistas”. Grazas. Coma se tal condición fose a soleira dunha limpeza ética que nunca nos deron explicado en que consistía. Porque a fe non se explica.

O tempo foi pasando e con el esmoreceron os escasos debates arredor daquel crime dirixido pola progresía mundial (Solana, Blair, Clinton... haberá esquerda máis sensata?) e comprendido por certos nacionalismos esencialistas extasiados ao contacto co fetiche da autodeterminación. Coma se a autodeterminación fose un fin e non un simple instrumento. Baixo o manto das bombas, dos danos colaterais e do cáncer de uranio empobrecido quedaron sepultados moitos seres humanos. Tamén a República Federal de Iugoslavia. Tamén o seu modelo de convivencia multinacional. E sobre todo a dignidade daquela intelectualidade de esquerda tan razoablemente moderada, tan amorosamente belicista, tan delicadamente cómplice. O seu prestixio esborrallouse canda as pontes de Belgrado.

Medios de comunicación esquemáticos
Ao cabo dalgún tempo coñecemos por uns medios de comunicación moi esquemáticos nas súas informacións que certas comunidades pasaban algúns apuros cos albaneses triunfantes. Non era cousa importante nin nada de limpeza étnica. Eran apenas “xitanos”, dicían. Pouca cousa. Agora, aínda non unha década despois, sabemos que Kosovo está a un paso da merecida independencia. Que Iugoslavia non existe xa porque en realidade é coma se nunca existira. Que o mundo tamén é mellor sen un tal Milosevic, morto un día por casualidade cando o xulgaba aquel tribunal privado que non o daba condenado. Que o líder do UÇK, Hashim Thaci, agora é Primeiro Ministro de Kosovo e principal aliado dos EUA. Que o mundo é mellor sen limpeza étnica. Que en Kosovo habitan os que teñen que habitar. Que é por fin limpo. Sen serbios. Sen montenegrinos. Sen muslimes. Sen turcos. Sen exipcios. Sen goranios. Sen romanís.

Citar os nomes prohibidos dos ausentes é a única maneira de lembrar a ignominia que ninguén quere lembrar. Aínda correndo o perigo de ser estatua de sal. Que aqueles extasiados coa luminaria televisiva das bombas nos ilustren. Que nos digan onde están.